بررسی و تحلیل تنوع در بازارهای هدف صادراتی ایران

بررسی و تحلیل تنوع در بازارهای هدف صادراتی ایران هدیه وجدانی طهرانی* عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی ابراهیم علی رازینی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج تاریخ دریافت:9/9/90 تاریخ پذیرش:17/5/91 چکیده سیاست های مناسب صادراتی، رقابت پذیری صادراتی را، هم در ایجاد بازارهای غیرسنتی و هم در بهبود تنوع محصولات صادراتی تقویت می کند. طبق تعریف، تنوع صادراتی تغییر در ترکیب کالاها و بازارهای هدف یک کشور را در بر می گیرد و به طور مستقیم به ساختار اقتصادی و چگونگی تغییرات در فرایند توسعه مربوط می شود. برای سنجش میزان تنوع میان کالاها و بازارهای هدف صادراتی یک کشور می توان از شاخص های مختلفی استفاده کرد. در این مقاله، سعی شده ضمن اشاره به موضوع تنوع صادراتی، میزان آن با استفاده از روش های تابع توزیع تجمعی و نیز روش میانگین تابع مذکور برای بازارهای هدف صادراتی ایران، طی دوره های مختلف به تفکیک سال های برنامه های توسعه پس از انقلاب، و همچنین به صورت کلی برای سال های 88-1368 بررسی گردد. نتایج، مویّد آن است که برخی از کشورهایی که در سال های اولیه دوره های مورد بررسی، جزء مهم ترین بازارهای صادراتی ایران بوده و از تنوع صادراتی نسبتا بالایی برخوردار بوده اند، در سال های پایانی برنامه های توسعه، از تنوع صادراتی افقی برخوردار می گردند. حال آنکه کشورهایی که در سال های اولیه دوره های مورد بررسی، در جرگه بازارهای صادراتی ایران نبوده و یا سهم آنها از کل صادرات غیرنفتی کشور بسیار ناچیز بوده است، در سال های پایانی برنامه های توسعه، دارای تنوع صادراتی عمودی هستند.